“Tohuma, toprağa, denize inan, / İnsana inan hepsinden önce, / Bulutu, makineyi, kitabı sev, / İnsanı sev hepsinden önce.” İnanmak ve sevmek gibi yüce değerleri insana atfeden bu hikmetli dizeler toplumcu hümanist şairlerimizden Nazım’a ait..
“Bütün insanları dostun bil, kardeşin bil kızım, / Sevincin ürünüdür insan, nefretin değil, / Zulmün önünde dimdik tut onurunu, / Sevginin önünde eğil kızım.” Bu dizeler de Nazım’dan nefeslenen toplumcu hümanist şairlerimizden Behramoğlu’na ait..
“Bütün insanlar hür ve eşit doğarlar, akıl ve vicdan sahibidirler; birbirlerine karşı kardeşçe davranmalıdırlar.” Bu şiirsel cümleler de İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin ilk maddesine ait.. Mademki yüce değerler daha doğumunda var insanda, bu halde; “özünde yücelik olan bir varlıktır” insan..
Burada sorulabilir: “İyi de insani öz diye nitelenen bir öz var mıdır?” Paul Foulquie; “Var oluş, özü gerçeğe çıkaran şeydir” der ve ekler: “Varlıkların bu metafizik ilkesini, konuşmalarımızda da gösteririz. “Ben bir insanım” dediğim zaman; “ben” ve “ım” son eki, bu yeryüzündeki var oluşumu; “insan” da özümü gösterir.”
Toplumcu hümanist düşünce insanı Gramsci, “İnsan nedir?” diye sorar ve yanıtlar: “Bizi ilgilendiren her insanın ne olduğu değil, her insanın her an ne olmakta olduğudur. Öyleyse insan bir süreçtir ve kesin olarak kendi davranışlarının sürecidir.” İnsanın kendi davranışlarının sürecinde ne olduğunu; “emekle ürettiği değerler açığa çıkartır” der, ‘İnsanlaşma Sürecinde Emeğin Rolü’ adlı incelemesinde Engels de..
Bu halde, yalnız “ben bir insanım” demekle kalmak, “insan olmak” anlamına gelmiyor.. Çünkü; insan olmak yalnız “kal (söz) değil, hal ehli olmaktır” aynı zamanda.. İnsani özümüzü gerçeğe çıkartan sevgi, barış, kardeşlik, yardımlaşma, dayanışma, paylaşmayı bir metafizik değer olarak söylemek yetmez, bizatihi emeksel bir değer anlamında “hal” olarak yaşamak gerekir.. Şayet, sözümüz halimizi, halimiz de sözümüzü yalanlıyorsa, insani özümüze çoktan yabancılaşmışız demektir..
Hegel’e göre yabancılaşma, “Bir özne olan insanın özsel anlamını yitirmesiyle ya da özünü doğaya aktararak nesneleşen özünden uzaklaşmasıyla yaşanan bir olgudur.. Ve fakat özne, kendini bildiği ve tanıdığı müddetçe bu yabancılaşmadan kurtulabilir.”
Yabancılaşmayı “insanın özü de dahil her türden değeri bizatihi kendi emeği ile üreten insanın, emeğinin (kapitalist sistem içinde ürettiği tüm değerlerle birlikte) nesneleşmesiyle” açıklar Marks da.. Emeğin ürettiği değerlerin bir başkasının elinde mülkiyete dönüşerek bir sınıf yarattığını ve bu sınıfın da toplumda yabancılaştırmayı oluşturduğu tezini ileri sürer. İnsanları mülkiyetle ilişkilendirir ve bunların arasında (zengin yoksul, ezen ezilen vb) bir yabancılaşmanın kaçınılmaz olduğu sonucunu ortaya koyar ve tanımlar: “Yabancılaşma, belli tarihi şartlarda insani ve toplumsal faaliyet ürünlerinin, emeğin, paranın ve sosyal ilişkiler gibi beşeri özellik ve yeteneklerin insanlardan bağımsız olarak onlara hükmeden bir şey haline gelmesidir.”
İnsanlığa ve insan onuruna yaraşır bir hayat düşüncesi ve böyle bir hayatı yaşayabilme çabası.. İnsanların, toplumsal hayat teorisi içindeki kendi pratiğini yaşayabilme çabasını kapsayan anlayış tümlüğünün adı: “Dünya görüşü..”
İnanıyorum, evet, sahibidir insan sevgi, barış, emek temelinde yükselen yüce değerlerin.. İnanıyorum, duyumsayabilir her insan emekle özündeki yüce değerleri.. Duyumsayarak kurtulabilir özüne yabancılaşmadan..
Ruhi Su, “Benim kâbem insandır, Kuran da kurtaran da, İnsanoğlu insandır // Benim kâbem sevidir, Kuran da kurtaran da, Sevili insanlardır // Benim kâbem emektir, Kuran da kurtaran da, Emekçi insanlardır” şarkısında seslendirir mesela, hümanist dünya görüşünü..
“Yaratılmışı severiz, Yaratandan ötürü” diyerek, nefsinden sıyrılıp nefhasal bakışla, dünya nüfusunun tamamını görüp kucaklayan bizim Yunus’un dünya görüşü ne? “Sen sana ne sanırsan, Başkasına da onu san, Dört kitabın manası, Budur eğer var ise.”
Hıristiyan yurttaşlarımızın “Paskalya Bayramını” sevgi, barış ve esenlik dileklerimle kutluyorum..
Selam ve saygılar… ozdemirgurcan23@gmail.com
