Tam adı “4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu”. 25 Ağustos 1999’da TBMM’de kabul edildi. 1 Haziran 2000’de yürürlüğe girdi. Ancak kanunun emeklilik süresi hakkındaki bölümlerine itirazın Anayasa Mahkemesi’nde sonuçlanması ile yürürlük 2002 Mart ayına ertelenmiş oldu. “İşsizlik Fonu” oluşturuldu. Fondan yararlanabilmek için, işçinin kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması, son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olması ve son 3 yıl içinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olması, sonra da işsizliğinin ilk 30 gününde İŞKUR’a başvurması gerekiyor.
Fon, yüzde 2 işveren, yüzde 1 işçi ve yüzde 1 devlet payından oluşmaktadır. 2017’de en yüksek işsizlik maaşı 1421, en düşük 710 TL’dir. 600 gün prim ödeyene 6 ay, 900 güne 8 ay, 1080 güne 10 ay işsizlik maaşı ödeniyor.
2000’den 31 Aralık 2016’ya kadar fonda biriken para 151 milyar TL. Fonun işsizlik ödeneği vermeye başladığı Mart 2002’den 31 Aralık 2016’ya kadar 5 milyon 123 bin kişiye toplam 14.3 milyar lira ödeme yapıldı. Giderlerden sonra kalan, 103.2 milyar TL. Sizce nerede olabilir? Tabi ki fonda olması gerekir. 2015 Mart ayında, ÇSGB Faruk Çelik’in Meclis’te bir soruya verdiği yanıt, biriken para miktarını, işsizlik ödeneği olarak verilen miktarı ve GAP İdaresi’ne aktarılan 11 milyar 511 milyon lirayı açıklamaktadır.
Mayıs 2010’da TOBB’un 17 meslek ve kitle örgütü ile işsizliği görüşmek üzere bir araya geldiği toplantıda, “GAP’a aktarılan paraların nereye gittiğini, ne kadarı istihdama yansıdı bilmiyoruz” eleştirisi yapılmıştı. Dahası, GAP’a aktarılan para 11.5 milyar lira, o günden beri yerine konmadı.
Fakat Sayın Faruk Çelik’in verdiği bilgiler arasında “Diğer Giderler” adıyla kullanılan 4 milyar 181 milyon lira meçhul. Bu meçhul durum, Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz’ın bir soru önergesine verdiği yanıtla aydınlandı. 2008 ve 2009’da Yüksek Planlama Kurulu’nda alınan karar ile fon yasası ihlal edilerek, çeşitli yatırımları karşılamak için bütçeye İşsizlik Fonu’ndan para aktarımı sağlanmış. Sonraki yıllarda da karar almadan para aktarılmışlar. Yılmaz: “2010, 2011 ve 2012 yıllarında fondan alınan paranın hangi projeler için kullanıldığına dair bilgi yoktur.” Fon alenen ve yasa dışı şekilde talan edilmektedir.
Üçüncü skandal, İşsizlik Fonu’nun yol inşaatında kullanılmasıdır. 08.08.2009 tarihli Akşam Gazetesi’nin haberi şöyle: “AKP Grup Başkanvekili Nurettin Canikli, ‘İşsizlik Fonu’nun 2009 ve 2010 yılı nema gelirlerinin dörtte üçünün bütçeye gelir kaydedileceğini, bunun büyük bölümünün de karayolu ve altyapı yatırımlarına aktarılacağını’ belirtti. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün iade ettiği ‘İş Kanunu, İşsizlik Sigortası Kanunu ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası’nda değişiklik yapan yasayı kabul etti. Yasadan, Gül’ün veto ettiği özel istihdam büroları aracığıyla işçi kiralanmasına ilişkin madde çıkarıldı. Ancak İşsizlik Fonu’ndan işveren ve bütçeye kaynak aktarılmasına ilişkin bölüm aynen kabul edildi…”
Böylece, İşsizlik Fonu’nun nemalarına el konulma dönemi başladı. 2002 Mart ayından 30 Eylül 2010’a kadar 9 milyar TL merkezi bütçeye aktarıldı.
Fondan Eylül 2015’e kadar, 10.8 milyar TL işsizlik maaşı olarak ödendi.
11.5 milyar TL Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) için el konulan.
10.4 milyar TL aktif işgücü programlarına aktarılan.
4.3 milyar TL İŞKUR’un fon için masrafları.
Özürlü istihdamı için işverenlere 2008-2016 arasında 25 milyar TL aktarılması.
2008’de çıkarılan bir yasa, işverenlerin sigorta priminin 5 puan düşürülmesi ve bunun hazinece karşılanması hakkında idi. “Hazine” dedikleri de elbette İşsizlik Fonu idi. Ayrıca, 18-29 yaş arası genç ile kadın istihdamında, işverenin ödemesi gereken sigorta primleri yine fondan karşılanacaktı.
Yağmada dur durak yoktu artık. Kalan para nerede mi? Onlar da hazinede. Bütçe açıklarını kapatmada, borç ödemede, altyapıda, yol inşaatında ve diğer işlerde. Devlet tahvili ve hazine bonosunda yani… Esasında ortada nakit para da yok neredeyse. Yasa “İşsizlik Fonu bütçe kapsamı dışında olup, gelirlerinden hiçbir şekilde kesinti yapılamaz ve genel bütçeye gelir kaydedilemez” denmesine rağmen, yasa delik deşik edilmiştir.
Bu konuya gelecek yazımızda devam edeceğim.
Sadık KARAKAŞ
