‘Türk Milli Eğitiminin Temel İlkeleri’nde, Yöneltme ara başlığı altında şu ödev/görevler yazılıdır: “Fertler, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara yöneltilerek yetiştirilirler. Milli eğitim sistemi, her bakımdan, bu yöneltmeyi gerçekleştirecek biçimde düzenlenir. Bu amaçla, orta öğretim kurumlarına, eğitim programlarının hedeflerine uygun düşecek şekilde hazırlık sınıfları konulabilir. Yöneltmede ve başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif ölçme ve değerlendirme metotlarından yararlanılır.”
“Temel eğitim” kurumu olan ilk ve ortaokul bütünlüklü ilköğretimin amaçları maddeler halinde sıralanırken, “öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini geliştirerek onları hayata ve üst öğrenime hazırlamak” ödev/görevine ilk sırada yer verilmiştir..
Konumuzla ilgili diğer maddeler ise şunlardır: i)Öğrencilerin ilgi alanlarının ve kişilik özelliklerinin ortaya çıkmasını sağlamak, meslekleri tanıtmak ve seçeceği mesleğe uygun okul ve kurumlara yöneltmek, j)Öğrencileri derslerde uygulanacak öğretim yöntem ve teknikleriyle sosyal, kültürel ve eğitsel etkinliklerle kendilerini geliştirmelerine ve gerçekleştirmelerine yardımcı olmak, k)Öğrencileri ailesine ve topluma karşı sorumluluk duyabilen, üretken, verimli, ülkenin ekonomik ve sosyal kalkınmasına katkıda bulunabilen bireyler olarak yetiştirmek.
“Öğrencilere temel bilgi, beceri ve değerleri kazandırmak, öğrencilerin davranış, ilgi ve yeteneklerini belirlemek, programlar doğrultusunda başarılarını bir bütün olarak değerlendirmek, meslek alanlarını tanıtmak ve yönlendirmek için gerekli önlemler alınır” ödev/görevi de, İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin Genel İlkeler bölümünde yazılıdır.
17.ME Şûrasına sunulan raporun (2006) “Ortaöğretim, mevcut durum” bölümünde ise şu tespit bulunmaktadır.. “Yıllardır ülkemizde sıklıkla vurgulanan, kalkınma raporlarında önemle üzerinde durulan ortaöğretim düzeyi çağ nüfusunun mesleki ve teknik eğitime %65, genel ortaöğretime %35 olarak dağılımına ilişkin hedeflenen yöneltme yapılamamıştır.”
Öğrencilerin ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda uygun alanlara yönlendirilmesi tanımlı yöneltme, peki neden yapılamamıştır?
Yanıtı, aynı raporun “İlköğretim, sorunlar” bölümünde: “Yöneltmede en önemli kriterin akademik başarı olarak alınması; öğrencilerin bütünsel olarak değerlendirilmesini ve akademik başarı dışındaki gelişim alanlarının izlenmesini engellemektedir. Önemli bir durum da, yöneltmenin nasıl yapılması gerektiği konusunda uygulamada sıkıntılar yaşanmasıdır. Yöneltme yönergesi sadece belli formların doldurulmasından öteye gidemediğinden çalışmalar sağlıklı şekilde yürütülememektedir. Ayrıca, mesleki rehberlik kapsamında yapılan tanıtımlar, bilinen mesleklerin ötesine de geçebilmiş değildir.”
Yukarıda yer alan verilerden hareketle, Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş için yapılan LGS, OKS, SBS, TEOG(SS) ve yeniden LGS türü akademik başarıyı tek belirleyici olarak gören sıralama ve yerleştirme sınavlarının, öğrencilerin mesleki ve teknik okullar da dahil; ilgi, bilgi, beceri, yetenek ve yeterlikleri doğrultusunda isteklerine uygun liselere yönelmelerine engel olduğu gerçeğiyle birlikte yönlendirme/yöneltme ödev/görevlerini de anlamsız kıldığını söyleyebiliriz.. Özetle, öğrencilerin bireysel başarım farklılıklarını yok sayan sınav odaklı yarışmacı sistemde yöneltme, karikatürleşmektedir..
(Kaynak: Emin Karip, 26 Eylül 2017 tarihli, “İyi Okullar mı, İyi Öğrenciler mi?” başlıklı makalesinden)
Son tahlilden hareketle ben, yöneltmenin anlamlı olabilmesi için mesleki, teknik ve genel liselerin nitelikli okul algısından kurtarılarak ihtiyaca göre çoğaltılıp; “öğrencilerimizin ilgi, merak, heves, heyecan ve isteklerine uygun programlarla seçenek oluşturulması ve devamında başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif ölçme ve değerlendirme metotlarından yararlanılarak yetenek ve yeterliklerine uygun yönlendirmelerle tüm liselere sınavsız yerleştirilmelerini umuyor ve eğitim sistemimizin, her bakımdan bu yöneltmeyi gerçekleştirecek içerik ve biçimde düzenlenmesini diliyorum..
Selam ve saygılar… ozdemirgurcan23@gmail.com
