Söylemeye gerek yok, sendikalar önemli örgütlerdir. İşçiler, memurlar ve sözleşmeli personel, sendikalara şu ya da bu nedenle ihtiyaç duyduklarında sendikalarda örgütlenirler. Sendikalar da üyelerinin haklarını korumaya çalışır. Bu amaçla işverenlerle, hükümetlerle ve bazen devletle karşı karşıya gelebilir.
Eğer sendikaların gücü ve itibarı varsa, yaptıkları çağrılara yalnızca sendika üyeleri değil, diğer işçiler ve memurlar da katılır. Bu nedenle belirli güçler sendikaları kontrol altına almaya çalışır. Siyasi partiler, hükümet, devlet, işverenler, yabancı güçler, sendikaların bu gücünden yararlanmaya çalışır. Bir bakarsınız, sendika yönetimi anlam veremediğiniz tavırlara girmiş. Eğer dış etmenleri dikkate almazsanız, bu davranışı açıklayamazsınız.
Peki, sendikaları, daha doğrusu, sendikacıları kontrol altına almanın araçları nelerdir? En adi yöntem, şantajdır. Son yıllarda Fetullahçı casusluk örgütünün kurduğu kumpasları biliyoruz. Bazı sendikacıların kadın, içki, kumar gibi zaafları vardır. Bunlar tespit edilir ve sendikacıyı yönlendirmede kullanılır.
Sendikacının aldığı kanundışı hizmet ödeneğini tespit eder, işlem yapmadan bekletirsiniz. Sendikadaki yolsuzluk iddialarına ilişkin başvurular yıllarca tutulur; dava açılmaz. Yerel mahkemenin verdiği hapis cezaları yıllarca Yargıtay’da sürünür. Sendikacının ipi artık elinizdedir.
1960’lı yıllarda Türk-İş’in ve bağlı sendikaların çeşitli düzeydeki yöneticilerinden 600’ü aşkın kişi ABD’ye 1-3 aylığına gezmeye götürüldü. ABD’de iken yanlarında istihbarat görevlileri vardı. Zaafları tespit edildi. Her giden ajan olmadı; ancak ABD gezisi o yıllarda pek tatlı geldiğinden, bir daha oralara gidebilmek amacıyla bazı hizmetleri yerine getirenler oldu. Bu yöntemin gelişmiş biçimi, sendikacıyı yolsuzluğa ve hırsızlığa özendirmek ve bunları belgelemektir. Bazı acemi sendikacılar, bir an önce mal mülk edinmek için bu tezgâha kolayca düşer. Tecrübeliler doğal olarak daha ihtiyatlıdır.
Bir başka yöntem, sendikacının önünün açılmasıdır. İşbirliği yapan sendikacının sendika yönetimindeki veya işyerindeki rakipleri çeşitli biçimlerde tasfiye edilir. İşçi haklarını daha iyi koruyan bir sendikaya karşı işbirlikçi bir sendikanın işyerine davet edilmesi de o sendikanın yöneticilerinin kontrol altına alınmasını sağlar. İşveren, istediği zaman o sendikayı işyerinden söküp atabilir; sendikayı önemli miktarda aidat gelirinden yoksun bırakabilir.
Mafya tipi sendikacılık da geçerlidir. Son günlerde bunun bir örneği kamuoyuna yansıyor. Adam sendikacı, ancak etrafında bir sürü korumayla geziyor. Sendikanın genel kurulunda bu korumalar görev alıyor, muhalifleri sindiriyor.
Sendikacıya veya yakınlarına bazı imkânlar da sağlanabilir. Örneğin, sendikacının çocuğu yağlı bir işe yerleştirilir. Yabancı bir devlet, sendikacının çocuğuna bir üniversitede burs sağlar. Sendikacıya açıktan para verilir. Sendikacıya maliyetinin çok altında fiyatlarla ev ve araba satılır.
Yabancı devletlerin en sık kullandığı “yasal” yöntem ise projelerdir. Özellikle Avrupa Birliği, proje adı altında önemli miktarlarda para aktarır. Bunların ötesinde işyerlerine ve sendikalara görevliler yerleştirirsiniz. Sendikacının davranışlarını açıklayamıyorsanız, bu kontrol araçlarını sorgulayın.
Sadık KARAKAŞ
