Türkiye yıllardır giderek derinleşen bir ekonomik kriz yaşıyor. Ekonomik krizin etkileri, Covid-19 virüsünün devam eden tahribatıyla, daha da büyüyor. İşsizlik artıyor. Esnaf-sanatkâr iflas ediyor.
Çevrenize bakın. Kapanan veya el değiştiren dükkânlar, artan kiralık ve satış ilanları her tarafı kaplamış durumda. Köylüler ise, Türk lirasının değer kaybının tarım girdilerine yansıması nedeniyle yakınıp duruyorlar. İşler kötü ve ne yazık ki daha da kötüleşeceğe benziyor.
Böylesi durumlarda fedakârlık gündeme geliyor.
Ancak fedakârlık öncelikli olarak kimlerden istenecek? Aylardır ücretsiz izne çıkarılmış ve kendilerine yalnızca bin 168 lira verilen işçilerden mi? Sayıları yedi milyonu aşan ve ayda 2 bin 324 lirayla geçinmek zorunda bırakılan asgari ücretlilerden mi? Sayıları 10 milyonu çoktan aşmış olan işsizlerden mi? Aldıkları emekli, dul ve yetim aylıkları yetmeyen 12-13 milyonluk kitleden mi?
Eskiden şirketlerin kârlarını öğrenmek mümkün değildi. Günümüzde Borsa İstanbul’da işlem gören önemli şirketlerin kârlarını veya zararlarını görebiliyoruz, bilânçolarını, hissedarlarını, yatırımlarını inceleyebiliyoruz.
2020 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin şirket bilânçoları yayımlanmaya başladı. 2020 yılının üçüncü çeyrek kârlarını, salgın öncesinin 2019 yılı üçüncü çeyrek kârlarıyla karşılaştırma olanağımız var. Aşağıdaki çizelgede, bugüne kadar bilânçoları yayımlanan şirketlerden kârı artanlardan bazılarını sunuyorum.
Örneğin, Arçelik’in kârı geçen yıl üçüncü çeyrekte 2 milyar 725 milyon lira iken, 2020 yılında 4 milyar 132 milyon lira olmuş. TOFAŞ’ın kârı ise aynı dönemde 550 milyon liradan 890 milyon liraya çıkmış.
Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerden bir bölümünün 2020 yılının üçüncü dönemine ilişkin bilânçoları henüz yayımlanmadı. Bu şirketlerden bazılarının 2020 yılının ikinci dönemine ilişkin bilânço kârlarını bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırmak mümkün.
Örneğin, Koç Holding’in kârı 6 milyar liradan 10 milyar liraya çıkmış. Sabancı Holding’in kârı ise 4.4 milyar liradan ancak 5 milyar liraya yükselebilmiş.
Bu dönemde zarar eden şirketler de var; ancak bazı şirketlerin artan kârları dikkat çekiyor. Aşağıda bu şirketlerden bazılarını sunuyorum. İşler zorlaştığında öncelikle kimin fedakârlıkta bulunması gerektiğine siz karar verin.
Sadık KARAKAŞ
